Geçmişten Günümüze Tarihte bir Yolculuk Antalya

Yapılan arkeolojik kazılar sonucunda Antalya ve bölgesinde, günümüzden 50 bin yıl önce insanların yaşadığı kanıtlanmıştır. Bu kanıtlar Antalya'nın 27 km kuzeybatısında, Yağcıköy sınırları içindeki Karain Mağarası'nda bulunmuştur. Karain Mağarası'nda Paleolitik, Mezolitik, Neolitik, Kalkolitik ve Bronz Çağlarına ait kalıntılar elde edilmiştir.

Anadolu'ya Kafkasya'dan, İran ve Mezopotamya yoluyla geldiği sanılan Hititler M.Ö. 2500-1200 yılları arasında Anadolu'da egemenliklerini sürdürmüşlerdir. M.Ö. 2000-1400 yıllarındaki durumu gösteren tarih haritalarında Antalya Bölgesi büyük Hitit krallığı içinde kalmaktadır.

M.Ö. XIII. ve XII. yüzyıllarda Trakya'dan gelen kabileler Hitit uygarlığına son vermişlerdir. Antalya Bölgesinde Pamfilya, Likya ve Kilikya gibi kent devletleri ortaya çıkmıştır.

Bugünkü Antalya ili, Pamfilya'nın tamamını, Pisidya'nın güneyini, İsauria ve Kilikya'nın batısını ve Likya'nın doğusunu içine almaktadır.

O devirde bölge halkı, kökenleri tam olarak bilinmeyen çeşitli Anadolu kavimleri ve Frig'ler denen Trakya kavimleri gibi farklı kavimlerden oluşmaktaydı. Yunanca kökenli olan Pamphylia sözcüğü, "çok" anlamı taşıyan "pan" ve "soy" anlamına gelen "phyle" sözcüklerinin birleşmesinden oluşmaktadır.

M.Ö. XII. ve VIII. yüzyıllarda Yunanistan'dan Anadolu'ya 2 dalga göç olmuş ve bu göçler sonucu çok sayıda kent ve uygarlık merkezi oluşmuştur. Günümüzde bunlardan 100'e yakını Antalya sınırları içerisinde bulunmaktadır.

M.Ö. VII. yüzyıldan 546 yılına kadar bölgede süren Lidya egemenliği yerini M.Ö. 546 yılında Pers egemenliğine bırakmıştır. Makedonya Komutanı Büyük İskender, bölgedeki Pers egemenliğine M.Ö. 336 yılında son verir. Bölgedeki bütün kentleri (bazı istisnalar dışında) alır. İskender M.Ö. 323 yılında öldüğünde, generalleri arasında uzun yıllar süren savaşlar başlar. Bu savaşlar M.Ö. 188 yılına kadar sürer. Bu tarihte Seleukos Kralı III. Antiokhos, Bergama Kralına yenilir ve Apamea barışı yapılır. Bergama kralı II. Attalos (M.Ö. 159-138) mevcut kenti onarır ve Antalya kentinin bilinen tarihi başlar. O tarihten itibaren kent Attalaia adıyla bilinmekte, daha sonra Adalia ve Adalya gibi isimler alarak günümüze Antalya olarak ulaşmaktadır.

M.Ö. 133 yılında Bergama Krallığı, Roma İmparatorluğuna katılır. Bundan sonra bölgede korsanların ve korsanlara ait küçük kentlerin önemli rol oynadığı bir dönem başlar. Bu küçük güçler, Pontus Kralı Mithridates'in komutasında M.Ö. 88 yılında birleşerek Romalıları Anadolu'dan çıkarırlar. Fakat bu durum uzun sürmez, M.Ö. 65 yılında Pompeius Anadolu'ya saldırarak korsan şehirlerini egemenliği altına alır. Roma Kralı Antonius, Korakesion (Alanya) ve çevresini Kleopatra'ya, Suriye, Kilikya ve Fenike'yi ise Kleopatra'nın oğluna verir. M.Ö. 32 yılında bölge tekrar Roma'ya bağlanır.

Claudius M.S. 43 yılında Pamfilya ve Likya'yı birleştirerek bir krallık haline getirir. M.S. II. ve III. yüzyıllarda Antalya, tarihinin en görkemli gelişmesini yaşar. M.S. II. yüzyıldan itibaren bölgede Hristiyanlığın yayılmaya başladığı görülür. Bizans egemenliği sırasında, M.S. V. ve VI. yüzyıllara kadar Antalya'nın yeni bir gelişme dönemi geçirdiği bilinmektedir. Bu yüzyıllarda kent, surların dışına kadar taşmıştır.

M.S. VII. yüzyıldan itibaren bölgede Müslüman Arapların etkisi artmaya başlar. Bölge, İslam egemenliğine 1085 yılında ve Anadolu Selçukluları'ndan Süleyman Şah zamanında geçmiştir. Onun öncesinde M.S. 860 yılında Amiral Karinoğlu Fazıl Antalya'yı almış olsa da kısa bir süre sonra kent tekrar Bizans'a geçmiştir.

1103 yılında Bizans imparatoru Alexius Komnenos Antalya'yı ele geçirmişse de kent kısa süre sonra tekrar Türklere geçmiştir. Bu tür el değiştirmeler 6 kez tekrarlanmıştır. 1120-1206 yılları arasında Antalya Bizans'ta kalmıştır.

1206 yılında Sultan I. Gıyaseddin Keyhüsrev Antalya'yı alır. Ölümü üzerine kent tekrar Hristiyanların eline geçmiş, fakat oğlu Keykuvas kısa bir süre sonra geri almıştır.

Selçuklular İlhanlı baskısına daha fazla dayanamayıp zayıflayınca Anadolu'da bağımsız beylikler dönemi başlamıştır. Bu dönemde Antalya 95 yıl süre ile bağımsız bir beylik olarak kalmıştır. Hamidoğulları soyundan gelen Teke Beyleri 1308-1426 yılları arasında bölgede Teke Beyliği egemenliğini sürdürmüşlerdir.

Antalya'nın Osmanlı yönetimine girişi ile ilgili kaynaklarda farklı görüşler ileri sürülmektedir. Bazı kaynaklarda, Antalya'nın I. Murat zamanında ve 1391 yılında Osmanlı topraklarına katıldığı belirtilmektedir. Diğer bazı kaynaklar ise bölgeyi Yıldırım Beyazıt'ın aldığını ve Antalya'yı oğlu Sultan Murad'a hediye ettiğini ileri sürmektedir. Birinci Dünya Savaşı'na kadar Osmanlı yönetiminde kalan Antalya, Teke Sancağı'na bağlı önemli bir liman kenti olarak varlığını sürdürmüştür.

Birinci Dünya Savaşı sonrasında, 29 Nisan 1919'da Antalya ve çevresi İtalyanlar tarafından işgal edildi. İşgal sırasında İtalyanlarla yerli halk arasında çatışma olmaması için büyük gayret sarf edildi. Kurtuluş Savaşı sırasında Antalya ve bölgesi gönüllü asker ve maddi yardımla batı cephesindeki savaşlarda ulusal güçlere destek olmuştur. İtalyanların özellikle istihbarat konusunda Türklere yardımcı oldukları bilinmektedir. İtalyan işgali 1921 yılının ortalarında kalkmaya başlar. 5 Temmuz 1921'de ise Antalya İtalyan işgalinden tamamen kurtulur.

11 Temmuz 2002 | Antalya Merkez | 26730 kez okundu | 10 kez tavsiye edildi | Kaynak: Bilinmiyor

Yorum Ekle