Side Müzesi, Salonları ve Eroslu Lahit

Devres ailesinin maddi katkılarıyla restore edilen İ.S. V. yüzyıldan kalma, Roma Hamamı'nda, Side'de bulunan eserlerin teşhir edilerek ziyarete açılmasıyla başlar.

Bu hamam; Side içinde, Agora'nın karşısında bulunduğundan agora hamamı olarak geçer. Yapı beş bölümden oluşur. Restorasyon sırasında bunlardan üç tanesinin üzerleri kapatılarak (beşik tonoz ile) müzenin sergi salonları elde edilmiştir. Hamamın diğer bölümleri ile bitişiğinde müzenin bahçesini oluşturan Palaestra'da açık sergileme vardır. Müzede sergilenen yapıtlar: 1947-1967 yılları arasında Side'de yapılan kazılar sonucu ortaya çıkarılan eserlerdir. Ord. Prof. Dr. Arif Müfid Mansel başkanlığında yapılan bu kazı araştırmalarından sonra Side kazılarına 1998 yılına kadar ara verilmiş.

Çalışmalar daha çok tiyatro ve tapınaklarda onarım ve restorasyona yönelik her yıl küçük çapta olmuştur. Ama 1999 yılı başından itibaren tiyatroda, liman hamamında, Side'nin girişindeki mezar anıtında, sütunlu caddenin kuzeyinde daha çok onarım ve restorasyona yönelik kurtarma kazıları yapıldı. Çevre düzenlemesiyle birlikte mezar anıtının onarımı bitirildi. Diğerleri devam ediyor.

Müze'de Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait heykeller, kabartmalar, lahitler yanında pişmiş toprak, cam ve bronz buluntular da sergilenmektedir. Eserlerimizin büyük bir kısmı da depolarımızda saklanmakta, yeterli teşhir salonu olmadığından, sergilenememektedir. Ayrıca 8000 civarında sikke depolarımızdadır. Side Müzesi önce memurluk, 1978 yılından bu yana da müdürlük olarak çalışmalarını sürdürmektedir.

Side Müzesi

I No'lu Salon
Hamamın ilk giriş kısmı (soyunma salonu) tonozu yıkılmış üzeri açıktır. En önemli eseri zafer tanrıçası Nike'dir. Diğerleri Yunanca ve Greekçe yazıtlar ile mermerden bir oyun masası bulunmaktadır.

II No'lu Salon
Soğuk salon (Frigidarium)dur. I no'lu salon (Apoditerium), II no'lu salon (Frigidarium) soyunma ve giyinme bölümleridir. Yıkılan tonozları restore edilemediğinden açık teşhir vardır. Sergilenen eserler sağ tarafta Side doğu kapısında bulunarak buraya getirilmiş silah kabartmalı taş levhalardır.
Bunlar, Helenistik devirde doğululara karşı kazanılan bir zaferden sonra yapılarak, kapının üzerine, zafer nişanesi olarak konulmuş olup, harpte kazanılan ganimetleri sembolize etmektedir. İşçiliklerinin itinasız gibi görünmesi, yaklaşık 15 m. yükseklikte durmaları ve perspektif göz önüne alınarak yapılmalarından dolayıdır. Salonunun ortasında yer alan siyah bazalt taştan yuvarlak, köşeli kaideli, dışı lotus çiçek kabartmalarıyla süslü eser vazo şeklinde bir mezardır. Kapağı da kayıptır. Ticari yolla Güney Anadolu'dan gelmiştir. Geç Hitit devrine ait başka salonun orta kısmındaki sırada mermerden, silindirik kabartmalı iki adet mai kurban sunağı, nişlerde mermer torsolar; kubbeli soğuk su havuzunun içinde ise güneş saati yer almaktadır. Aslında üzeri tonoz kemer ile örtülü olan bu açık salon doğuda hamamın sıcak salonları, batıda paleistra, doğu köşesindeki bir kapıyla da külhanla buluşmaktadır.

II No'lu Salon (Yuvarlak Salon)
Esas müzenin kapalı kısmına girişi sağlayan büyük kapıdan içeriye ilk girilen yerdir. Yuvarlak, üzeri kubbeli (fenerli) duvarlarında simetrik dört yıkanma nişi bulunan salon artık tamamen terleme yeri (laconicum) denilen en sıcak kısmıdır. Bu bölümün kapı geçitleri dışındaki yarım daire şeklindeki dört nişte dört heykel yer almakta bunlardan biri olan kadın heykeli Puducitia denilen tipe girmekte, bol kıvrımlı ve himetionu ile dikkati çekmekte kollarının durumu ile de zarif bir görünüş arz etmektedir. Roma devri M.S. II. yüzyıla aittir. Başı ve ayakları kırıktır. Diğer üçünün biri erkek, ikisi de kadın heykelidir.

IV No'lu Salon (Havuzlu Salon)
Hamamın sütunlu cadde cephesine paralel uzanan sıcak bölümüne antik çağlarda Caldarium denilirdi. Dikdörtgen planlı, olup kısa cephelerde birer büyük, uzun yol cephesinde de yarım daire şekilli üç küçük havuz bulunduğundan "havuzlu salon", denilmektedir. Hamamın en önemli bölümü büyük pencerelerle aydınlatılmakta olup duvarlarında nişler vardır. Tonozu taşıyan kemer kaburgaları dahil mermerle kaplıdır. Salon alttan hypocaust sistemi ile ısıtmalıdır.

Duvarlarındaki mermer kaplamalara ait çiviler (dubeller) ve sıcak su boruları ile tüteklikleri halen görülebilmektedir. Salona girince hemen sağdaki nişte büyük Nike heykeli, duvara raptedilen raflarda ve konsol üzerinde tanrı ve tanrıça heykelcikleri, torsolar ve mermer baş portreleri bulunmaktadır.

Güneydeki havuz içinde amphoralar, üst kısmında sunaklar ve kabartmalı lahit parçaları vardır. Doğu havuzu içinde P.T. kaplar, taştan ilkel gemi çapaları vardır.

Kuzey büyük havuz içinde kremasyon çömlek mezarlar, mermer bir lahit teknesi tuğladan bir mezar yapılmış içinde bir erkek iskeleti teşhir edilmektedir. Havuz üstündeki set üzerinde ise yine heykeller vardır. Ortada sütunlu caddede parçalar halinde bulunan Herakles çıplak olarak tasvir edilmiş, üzerinde aslan postunun örttüğü sopasına dayanmıştır. Budaklı sopası ve aslan postu güçlü Herakles'in sembolüdür. Buradaki pozisyonu; 12 macerasından biri olan Hesperid'lerin altın elmalarını çaldıktan sonra dinlenirken (hatta arkadaki sağ elinde elmayı saklıyor.). Görevi tamamlamanın verdiği rahatlama anı tasvir edilmiş diyebiliriz. M.S. II. yüzyıla aittir.

Üç güzeller: Tiyatroda sahne binası yanında bulunmuştur. Başları, kolları ve bacakları eksiktir. Mitolojide Kharitler olarak geçen güzeller, sevimli şeylerin, şenliklerin tanrıçalarıdır. Parlaklık, ışıltı, güzellik anlamına gelir. İnsanların içine sevinç, neşe serperek onları coşturur. Sanatı korur ve ilham verirler. Çoğu zaman Apollon ve Dionyzos şenliklerinde şarkı söyler ve eğlenirlerdi. Bugünün sanatçıları gibi olduklarından çok sevilirler ve her devirde çok miktarda yapılmışlardır. Aynı zamanda birbiriyle yarışan güzellik tanrıçalarıdırlar. Genellikle üçü yanyana, cepheden bakılmak üzere tasvir edilmişlerdir. Eser Roma devri kopyasıdır.

Bu salonda nehir tanrısı Melas, girişin hemen solundaki bronz kol, tam karşıda da Sidece yazıtlar, mezar stelleri, Likya tipi kabartmalı mermer lahit parçaları, aslan şeklindeki masa ayağı, Afrodit'in istiridye kabuğu içinden doğuşu kabartması ile İksios'un tekere gerilmesi kabartmaları zikre değer eserlerdir. Kuzey büyük havuz içinde kremasyon çömlek mezarlar, mermer bir lahit teknesi tuğladan bir mezar yapılmış içinde bir erkek iskeleti teşhir edilmektedir. Havuz üstündeki set üzerinde ise yine heykeller vardır. Ortada sütunlu caddede parçalar halinde bulunan Herakles çıplak olarak tasvir edilmiş, üzerinde aslan postunun örttüğü sopasına dayanmıştır. Budaklı sopası ve aslan postu güçlü Herakles'in sembolüdür. Buradaki pozisyonu; 12 macerasından biri olan Hesperid'lerin altın elmalarını çaldıktan sonra dinlenirken (hatta arkadaki sağ elinde elmayı saklıyor.). Görevi tamamlamanın verdiği rahatlama anı tasvir edilmiş diyebiliriz. M.S. II. yüzyıla aittir.

V No'lu Salon (Ilıklık)
Bu salon hamamın Tepidarium denilen ılıklık kısmıdır. Dikdörtgen planlı olup duvarlarında nişler vardır. En çok eserin teşhir edildiği salon burasıdır. Sağ başta tanrıça Hygieia (sağlık tanrıçası) yılanlı kız heykeli vardır. Sağında da bir erkek heykeli, karşısında da gülen Eros (aşk tanrısı) heykelciği bulunmaktadır. Tanrıça Hygieia her çağda sağlığı temsil eder. İnsanlığın başı sıkıştıkça ilk aklına gelen tanrıdır. Romalılar zamanında yüzyıllarca Side'de tapınım gören ve çok sevilen bu tanrıçanın burada ele geçen ve sergilenen heykeli oldukça ilginçtir. Sağlığın sembolü yılana sarılmış olarak tasvir edilmiştir. Yılanla birlikte görülmesi çok dikkat çekicidir. Niye derseniz yılanın her ilkbaharda derisini değiştirip gençleşmesi ile her defasında yeniden hayata kavuştuğu sanılır. Sağlık tanrıçaları da bu yüzden yılanla birlikte görülür. M.S. II. yüzyıla aittir. Roma dönemi eseridir.

Tanrıça başı büyük, mermerden oldukça güzel ve önemli bir eser olup M.S. II. yüzyıla aittir. Tanrıça portresi iri ve yuvarlak gözleri, dolgun yüz hatlarıyla dikkat çekmektedir. Yüzü biraz yana dönük, ciddi ve asil bir görünüşü vardır. Başının iki yanında birer küçük deliği, daha önce bir defne dalı ile taçlandırıldığını göstermektedir. Devamındaki nişte Afrodit ve Apollon heykelleri, karşısında ikisi de yarı çıplak üç mermer torsosu (erkek-kadın-erkek) yer almaktadır. Özellikle ortadaki kadın heykeli S ve kontrapost duruşu, Roma devri bol kıvrımlı giysisi ile çok dikkat çeken bir eserdir. Ayrıca tanrıça Hygieia gibi tapınma gören, halkın sağlık ve bereketini sağlayan, sayısız örnekleri yapılmış çok tanrılı dinlerin en sevimli tanrıçasıdır. Romalıların Venüs dedikleri tanrıça Afrodit büyük aşkları, çekiciliği ve cazibesi ile meşhurdu. M.S. II. yüzyıla aittir.

İkili torsolar: salonun sağ başındaki ikili torsolar kadın ve erkek olup muhtemelen birbirine bakacak şekilde yerleştirilmiştir. Devamında bir lahit kapağı, herakles'in ölümünden sonra göğe çıkarılışı konusunu içermektedir. Sağ köşedeki nişte Apollon heykeli: yuvarlak yüz hatları ve geniş alnı ile mitolojinin çok tanınan, kehanet, müzik, güzel sanatlar, ışık tanrısı Apollon elinde lir tutar. Delphoi tapınağı kâhinlerine kehanette bulunduğu zamanlarda tanrıya danışmaya gelenlerin sorduklarına elindeki liri çalarak cevap verirdi. Tıpta şifa tanrısı sayılır. Babası tanrı Zeus, annesi Letodur. Letonun Artemis'ten sonraki ikinci çocuğudur. Okları ile veba, hastalık, çabuk ölüm getirir. Lir ise musiki ve güzel sanatlar, ışık saçan özelliğini verir. Çıplak erkek heykeli: Apollon olarak adlandırılabilir. Mitolojide Apollon'un güzel sanatlar, müzik, güneş ve kehanet tanrısı olarak tanımlandığı dikkate alınırsa, sol elindeki lir (kithara) ile tanımlanabilir. Lir: müzik aletidir. Tanrı Apollon Delphoi Tapınağı kahinlerine kehanette bulunduğu zamanlarda tanrıya danışmaya gelenlerin sorduklarına elindeki liri çalarak cevap verirdi. Lir ve Apollon kehanet ve müziği sembolize etmektedir. Heykelin M.S. II. yüzyıla ait olduğu tahmin edilmektedir. Nike heykelinin yanında da torsolar vardır. Sağ nişlerde Afrodit'in doğu

25 Eylül 2007 | Manavgat - Side | 16635 kez okundu | 0 kez tavsiye edildi | Kaynak: Bilinmiyor

Yorum Ekle